Hükümet, IMF ile yaptığı yeni bir mutabakatta, çekilen sermayeye vergi uygulamama, bütçe açığını düşük tutma; Privatbank ve Oschadbak’ı satışa hazırlama sözü verdi. Elektrik ve ısıtma fiyatlarının artması da sözkonusu. Uzmanlar bu konuda ne diyor?
Ukrrudprom’da Aleksandr Sukov‘un IMF ile yapılan mutabakat sonucunda Ukrayna’da yaşanan ve yaşanacak olanlara dair makalesini Ukrhaber olarak Türkçeye çevirerek sunuyoruz.
Ancak, diğer uzmanlar yurtdışına çıkarılan sermaye için vergiyi (NnVK:Налог на выведенный капитал) savunuyor. Dolayısıyla, Ukrayna Gelecek Enstitüsü’nün ekonomik programları direktörü Anatoliy Amelin’e göre, kâr vergisi yerine NnVK’nin getirilmesi, Ukrayna ekonomisini %1-3 oranında hızlandırabilir ve güçlü bir gölgeleme faktörü olabilir.
Amelin “Estonya, bu vergiyi uygulama konusunda uzun ve başarılı bir geçmişe sahip; vergi ödeme kolaylığı ve vergi politikasının kalitesi konusunda dünyaya öncülük ediyor; yatırım çekme ve istihdam yaratma konusunda diğer komşu ülkelerin çok önünde” demektedir.
Ona göre, defalarca görüşülen IMF, Maliye Bakanlığı’nda hazırlanan analitiklerle çalışıyor ve içinde çok sayıda yanlış veri, manipülasyon ve soyutlama var. Bu konuda Amelin “Bu karar, kendi ekonomi politikamıza, kendi maliye politikamıza sahip olmadığımızı gösteriyor. Çıkarlarımızı savunabilecek bir özne değiliz. Ve IMF’den aldığımız küçük bir miktar karşılığında yılda GSYİH’nın en az yüzde 1.5-2’sini kaybediyoruz ve burada aslında çok daha büyük miktarda paradan bahsediyoruz” dedi.
Zelenskiy’nin beş saati aşan basın toplantısından notlar (video)
Growford Enstitüsü’nde ekonomik ve politik uzman olan Valeriy Kloçok ise NnVK’nin birçok sorunu ortadan kaldıracağına, özellikle dönüşüm merkezlerinin çalışmalarını en aza indireceğine ve aynı zamanda iş geliştirme için daha fazla yasal fırsat yaratacağına inanıyor. Bunu basit bir örnekle açıkliyor: eğer bir şirket kâr ettiyse ve çalışanlarına ikramiye vermek istiyorsa, bu ikramiyeden birleşik bir sosyal katkı (ERU), gelir vergisi ve kişisel gelir vergisi (PIT) ödemesi gerekir. Bu ödemelerin %60’ını oluşturacaktır. “Bunlar acımasız vergiler ve kimse bunu yapmayacak. Bu nedenle, dönüşüm merkezine giderler. Ve çekilen sermaye vergisi durumunda, sadece hesaptan parayı alırsınız, verginin %15’ini ödersiniz ve bu kadar. Sonuç olarak hiçkimse hiçbir şeyi ihlal etmeden parasını çıkartır.” diyor.
Univer grubunun kurucusu ve başkanı Taras Kozak, NnVK’nın tanıtılmasının reddedilmesinin mutabakattan muhtıraya geçtiğini kaydederek “Ancak bu talebin IMF’nin kararıyla çok fazla ortaya çıkmadığından, ancak bizim tarafımızın talebi üzerine, Daniel Getmantsev başkanlığındaki Verkhovna Rada’nın Maliye Bakanlığı ve Vergi Politikası Komitesi, kendileri kategorik olarak ilk etapta bu vergiye karşıdırlar. Ve bu şartın muhtıradan bir anda ortadan kalkması şaşırtıcı olurdu.” dedi.
Taras Kozak, NnVK’nın getirilmesinin vergi makamlarının gelir vergisi için vergi matrahını belirleme konusundaki takdir yetkisini azaltacağına inanmaktadır. Bugün, vergi dairesi, şirketin giderlerine neyin atfedilebileceğini kendisi belirler ve buna bağlı olarak, gelir vergisi ile vergi matrahını düşürür ve neyin yapamayacağını belirler. “Ve vergi makamlarımız son derece yolsuz; para için bazı tutarların giderlere dahil edildiği ve bu da gelir vergisi ödemesinde bir azalmaya yol açtığı konusunda hemfikir olmak mümkün” dedi.
Türk Hava Yolları, Harkov’dan düzenli uçuş sayısını 14’e çıkarmayı planlıyor
Öte yandan, uluslararası deneyime bakarsanız, o zaman gelir vergisini çekilen sermaye üzerindeki bir vergiyle değiştirmek riskli görünüyor (bir kaynaktan gelen bütçe gelirlerini kaybedebilirsiniz, ancak başka bir kaynak tarafından tazmin edilmeyecektir). Gerçekten de, sadece birkaç ülke böyle bir reformu tam olarak gerçekleştirdi ve ekonomik yapıları bizimkinden temelde farklıdır. Buna ikna olmak için listeye bakmanız yeterli: Estonya, Letonya ve Gürcistan.
Bütçe açığı: büyük mü, küçük mü?
IMF’ye karşı olan yükümlülüklerin çoğu, vadeleri (esas olarak gelecek yılın ilk ayları) olduğu için sözde yapısaldırlar. Ukrayna tarafı ayrıca gelecek yıl için devlet bütçesini Kasım ayı sonuna kadar onaylama sözü verdi ve bu açıkça yapılmayacak. Ancak tartışmalı konu farklı: %3.5’ten fazla olmayan bir açık sözü verdik ve hükümetin gerçekten bunu böyle sınırlamaya ihtiyacı var mı?
Anatoliy Amelin “Ukrayna’nın mevcut durumunda, kural olarak, geçici bir bütçe açığının eşlik ettiği ekonomik teşvikler yaratmamız gerektiğine inanıyor. Yüzde 3.5 görece küçük bir rakam ama daha aktif olarak gelişmek istersek daha büyük bir açığa ihtiyacımız olabilir ve bu da ekonomiye yansıyacaktır. Aksi takdirde bu, ekonomi için olumsuz sonuçlara yol açacaktır.” dedi.
Aleksey Kuşç da aynı tutuma bağlı kalıyor: Hükümet bütçe açığını sınırlamamalı, tam tersine, iki kilit görevi çözmek için açığı genişletmeli. Bunlar krizi yumuşatmak ve ekonomik canlanma için ön koşulları yaratmak. “Bunu başka ülkelerde de görüyoruz, ancak tam tersine ikna olduk ve böyle bir politika yürütmemize izin verilmedi” diye ekledi. Ayrıca muhafazakar politikanın kalesi olan NBU’nun kendisinin bütçe açığını sorun olmayacak şekilde yüzde 5-8’e genişletmeyi kabul ettiğini de sözlerine ekledi.
Ukrayna’nın bu bütçe açığını etkin bir şekilde yönetebilecek bir hükümete sahip olmadığını belirten Kuşç değil. “Maliye Bakanlığı’nın bu konuda bir işlevsizliği var: ekonomik büyüme için büyük meblağlarda parayı kaldıramıyorlar. “Büyük inşaat” doğru araç değil. Milyonlarca ekonomik varlığın ve halkın dahil olacağı özel teşvik programlarının oluşturulması gerekmektedir. Hükümetimiz de bu konuda işlevsiz.” dedi.
Ukrayna eski borçlarını ödemek için yeniden borç alamazsa, bir kriz beklenmeli
Ancak Taras Kozak, planlanan bütçe açığını oldukça mantıklı buluyor. Bütçe açığının ya özelleştirmeden elde edilen gelirlerle ya da kredilerle kapatıldığını açıkladı. Ancak özelleştirmeden para toplama planları sürekli olarak yerine getirilmiyor, bu nedenle açığı borç artışı yoluyla finanse etmek bir tehdit oluşturuyor: Sonuçta, Ukrayna eski borçlarını ödemek için yeniden borç alamazsa, bir kriz ortaya çıkabilir.
Sınırsız tarife
Maliye politikasına gelince, yetkililer geleneksel olarak IMF’ye “ilkbaharda tarifeleri revize etme” sözü verdiler, ancak revize edilen bütçenin konut ve toplumsal hizmetlere yönelik sübvansiyon programının “zamanında ve tam olarak sağlanması için” gerekli kaynakları belirleyeceği konusunda güvence verdiler. .
Yapısal politikalar bölümünün “Enerji sektörü reformu” paragrafında ise “Memleketlere verilen gaza herhangi bir tavan fiyat koymamayı ve toptan fiyatların şeffaf bir şekilde belirlenmesini sağlamayı ve verimli bir pazar oluşturmayı taahhüt ediyoruz. Ayrıca yerel yönetimler tarafından belirlenen tüm ısıtma tarifelerinin tüm maliyetleri tam olarak yansıtacak şekilde revize edilmesini ve resmi olarak onaylanmasını sağlayacağız” denilmektedir.
Rusya’nın saldırganlığı nedeniyle Ukrayna’da sıkıyönetim mümkün mü?
Memorandum ayrıca elektrik piyasasındaki borç sorunlarına da değiniyor. Burada tarifeler konusu daha az açık bir şekilde açıklanmaktadır. Bununla birlikte, şu sonuçlara varılabilir: Hükümet, elektrik iletimi için “yeterli” bir tarifenin artacağı “yeşil” üretime artık milyarlarca dolar borç biriktirmeyeceğini taahhüt ettiği için, elektrik fiyatlarında ayarlama olacak ve son tüketiciler için fiyatının artması gerekmektedir.
Bankaların satılması
Ukrayna ayrıca IMF’ye önümüzdeki yıl Ocak ayına kadar iki büyük devlet bankasının, Privatbank ve Oschadbank’ın özelleştirilmesi için saygın bir yabancı yatırımcıyı çekmeyi içerecek bir yol haritası geliştirme sözü verdi. Ancak, bu noktada, görüşülen uzmanlar hemfikir: Şanslar hala yanıltıcı.
Anatoliy Amelin‘e göre iki bankadan hangisinin özelleştirmeye daha hazırlıklı olduğundan bahsedecek olursak, o da Oschadbank’tır. Ancak satışa hazırlanmak, çözülmesi gereken üç görevden yalnızca biridir. Amelin “Batılı yatırımcıları görmek istiyorsak, sektörün gelişeceği anlayışını verecek hukukun üstünlüğü ve devlet stratejisi sorunlarını da çözmemiz gerekiyor. Bir yol haritası geliştirilebilir ancak önümüzdeki birkaç yıl içinde etkili bir özelleştirmeye inanmıyorum.” dedi.
Taras Kozak ise çok sayıda sorun nedeniyle bu bankaların özelleştirilme olasılığını sıfıra yakın olarak değerlendirdi. Birincisi, bu bankalar etkisizdir. “Privatbank çok büyük karlar gösteriyor, ama devlet tarafından kendisine verilen 120 milyar devlet tahvili var ve onlardan büyük faiz alıyor ve bu ise kârındaki aslan payı.” dedi.
Ek olarak, uzmana göre, devlet bankacılığı sektörü, Başkanlık veya Kabine’nin çağrısı üzerine genellikle “siyasi” krediler vermektedir. Bankaların bilançolarında bu tür kaç kredi var, bilmiyoruz. Kozak “Devlet şimdi bu tür borçlularla uğraşıyorsa, bu sefer özel bir yatırımcının bunu yapması gerekecek. Ve bu tür borçlular mahkemeleri satın alacak ve parayı iade etmeyecekler. Dolayısıyla böyle bir bankaya yabancı bir yatırımcının gelmesi, savaşa bilet almaktır ama buna ihtiyacı yoktur.” dedi.
Dnipropetrovsk’ta sahte evliliklerle oturma izni alan bir grup ifşa edildi (video)
Ayrıca, devlet bankalarının faaliyetlerinin, diğer şeylerin yanı sıra, orada para tutan devlete ait şirketler tarafından desteklendiğini de dikkate almak gerektiğini belirten Kozak “Ve eğer bankalar özelleştirilirse, o zaman bazı devlete ait şirketler ayrılacak ve müşteri tabanı daralacaktır. Vatandaşların artık devlet bankalarına güvenip güvenmeyecekleri de belirsiz. Yani bankaların işleri önemli ölçüde düşebilir.” diye açıkladı.
COVID Fonu yeniden kontrol edilecek
Ukrayna ayrıca, geçen yıl koronavirüsle mücadele fonuna tahsis edilen koronavirüsün sonuçlarıyla mücadele etmek için fon kullanımının denetimini tamamlama sözü verdi. Genel olarak, 66.53 milyar UAH harcandığını (önemli bir kısmı yolların inşası ve onarımı için harcandığını) hatırlatmak gerekir. Ve Devlet Denetim Servisi (GASU) tarafından bu yılın Mayıs ayında yayınlanan ilk denetimin sonuçları hayal kırıklığı yarattı: 406.8 milyon UAH değerinde mali ihlaller tespit edildi. Böyle bir denetimin, Devlet Mimarlık ve Kontrol Servisi’nin dış bağımsız denetçileri cezbetmesi gerektiğine göre IMF ile yapılan önceki mutabakatta şart koşulmuş olması önemlidir, ancak Ekonomiçeskaya Pravda gazetesine göre, bu yapılmadı. Büyük olasılıkla, IMF’nin yeniden kontrol talep etmesinin nedeni buydu.
COVID-19 ile mücadele için ayrılan fonların %100’ünün denetime tabi olmayacağı açıklandı. Denetim, esas olarak yol fonu tarafından Aralık 2021’in sonuna kadar harcanan 13.3 milyar UAH ile ilgili olacak.
SAP, Energoatom ve diğer deniz fenerleri
Bu nedenle, Ukrayna’nın ekonomi politikasıyla ilgili olan IMF’ye olan temel yükümlülüklerini inceledik. Belge daha fazlasını içeriyor. Özellikle, kamu bankalarındaki denetim kurullarının reformu ile ilgili bir takım gereksinimler (bileşimlerinin açık bir sürekliliğini sağlamak, devletin çıkarlarını temsil eden kişilerin uyum kriterlerini güçlendirmek) var. Ayrıca hükümet, Energoatom’da şeffaf ve güvenilir bir prosedürle seçilen bağımsız üyelerin çoğunluğuyla bir denetleme kurulu atama sözü verdi.
AB, çok sayıda ülke ve kuruluş Ukrayna’ya İstanbul Sözleşmesi’ni onaylaması çağrısında bulundu
Ukrayna tarafı ayrıca bazı siyasi yükümlülükler üstlendi. Özellikle Mart ayı sonuna kadar, yetkililerin seçim prosedürlerini azaltmak, örgütsel faaliyetleri güçlendirmek ve bölüm liderliğinin sorumluluğu için bir mekanizma oluşturmak maksadıyla Yolsuzlukla Mücadele Özel Savcılığı Kanununda değişiklikler yaptı. Nisan ayı sonuna kadar ise yeni oluşturulan Etik Kurulu yardımıyla Adalet Yüksek Kurulu üyelerinin bütünlüklerinin kontrol edilmesi gerekecek.
ukrhaber.com
