Teknoloji değişiminin her iki ülkeye de fayda sağladığını belirten Dmitriy Badrak; Ukrayna ve Türkiye ilişkilerini konu edinen bir makale hazırladı. Makaleyi Türkçeye çevirerek sunuyoruz.
Geçtiğimiz günlerde Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kiev ile Moskova arasında Donbass’taki askeri ihtilafın çözümüne ilişkin müzakerelerde arabuluculuk yapmaya hazır olduğunu açıkladı. Buna karşılık Rusya Dışişleri Bakanlığı, Türkiye’nin Doğu Ukrayna’daki ihtilafın çözümünde arabuluculuk rolünün sözkonusu olmadığını söyledi. Üstdüzey yetkililer neyin, kime ve ne zaman faydalı olacağına karar verirken, “Apostrophe gazetesi” Türkiye’nin Ukrayna’ya pratikte nasıl faydalı olabileceğini anlamaya çalıştı.
Son zamanlarda, Ukrayna ve Türkiye arasındaki işbirliği tüm rekorları kırıyor. Ukrayna’nın Türkiye Büyükelçisi Vasil Bodnar‘a göre, Kiev ve Ankara müttefik ve savunma işbirliği bu müttefiklikte kilit rol oynuyor. 2021’in ilk 11 ayında Ukrayna’nın Türkiye’den geçen yıla göre yüzde 600 artışla 123 milyon dolardan fazla askeri ürün siparişi vermesi önemli. Burada şunu da eklemek gerekir ki, Türkiye ile askeri-teknik işbirliğimiz yeni bir düzeye ulaşıyor: ortak üretim ve silah geliştirme. Ayrıca Ukrayna’nın Türkiye temsilcisi de bugün birçok görevin olduğunu vurguladı. Stratejik ortaklık için ciddi bir temel oluşturan birikmiş potansiyele zaten sahibiz. Peki Türkiye, yakın gelecekte Ukrayna’ya tam olarak nasıl yardım edebilir?
Yeni nesil ANKA jet İHA’lar Ukrayna’da üretilecek
Çok uzun zaman önce, Türkiye ilk kez Ukrayna’ya Bayraktar TB2 insansız hava saldırı keşif sistemlerini sağladı. Kuşkusuz bu, Ukrayna askeri-sanayi kompleksi için yankı uyandıran bir olaydır. Geçen ay içerisinde Ukrayna, Donbass’ta Bayraktar TB2’yi kullandı. Tedarikten işbirliğine geçen bir projeden bundan sonra ne bekleyebiliriz?
Her şeyden önce, Ukrayna’nın yeni Savunma Bakanı Aleksey Reznikov’un önümüzdeki yıl Türkiye’den Bayraktar TB2 insansız saldırı ve keşif sistemlerini satın almaya devam etmeyi planladığı gerçeğine dikkat etmek gerekiyor. Şu anda, Ukrayna ordusunda 12 adet Türk yapımı saldırı İHA’sı var; bu yılın sonuna kadar ve önümüzdeki dönemde istasyonlu 24 insansız hava aracı daha satın alınması planlanıyor.
Bir diğer önemli adım ise, Ukrayna ve Türkiye’nin Vasilkov şehri yakınlarında Bayraktar insansız hava araçlarının operasyonu için ortak bir eğitim ve test merkezinin inşası ve düzenlenmesi konusunda bir işbirliği mutabakatı imzalamasıydı. Bu olursa, İHA’ların Ukrayna’da bakımlarının yapılacağı ve hatta modernize edileceğine dair bir görüş var.
Ancak Türk tarafının Ukrayna’da insansız hava aracı üretimi için yeni bir fabrika açmakla ilgilenmesi, işin püf noktası. Ukrayna’nın Türkiye’deki Olağanüstü ve Tam Yetkili Büyükelçisi Vasil Bodnar, Radio Liberty’e verdiği röportajda şunları söyledi: Bu, hem Silahlı Kuvvetlerin ihtiyaçları için kullanılabilecek, sıfırdan insansız hava araçlarının tam ölçekli bir üretimidir. Ukrayna ve üçüncü ülke pazarlarına tedarik sağlanabilecek. Olayların bu şekilde hizalanması kesinlikle Ukrayna ve Türkiye için bir kazan-kazan durumudur.
Ukrayna, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmeyeceğini söylemesini sağlamak için her şeyi yaptı
Türkiye ayrıca Ukrayna’ya filonun yeniden donatılmasında da yardımcı oluyor. Şu anda, Ukrayna Donanması için ilk Ada sınıfı korvetin inşası için çalışmalar devam ediyor. Toplamda dört tane planlandı. Korvet inşa planının Ukraynalı işletmelerin katılımını gerektirdiği belirtilmelidir. Bilgi ve danışmanlık ajansı Defence Express’e göre, Ukrayna Donanması için Türk Ada sınıfı korvet 50:50 formülüne göre inşa edilecek ve 2023 yılında teste hazır olması bekleniyor. Daha önce gemiyi tamamen Türkiye’de inşa etme seçeneği düşünülmüşse de, şu anda Ukrayna’nın yerli tesisleri tarafından donatmasına karar verildi.
Gelecekte, diğer tüm korvetler sadece Ukrayna tesislerinde ve çok sayıda yerli bileşen ve montajla inşa edilecek. Örneğin, ilk gemide yabancı bir elektrik santrali olsa da, geri kalanların hepsinde Ukraynalı işletme Zarya-Mashproekt’ten türbinler kullanılacak. Korvetlerin testleri de Türk tarafıyla geniş işbirliği içinde yapılacak.
Yine bu ay, Türk muharebe modülleriyle donatılmış Ukrayna zırhlı araçlarının başarılı testleri yapıldı. Özel girişim NPO Praktika, Türk SARP Dual ve SARP KPVT modülleri ile yükseltilmiş BTR-60 Khorunzhiy ve Kozak 2M1 zırhlı aracının fabrika testleri döngüsünü tamamladı. Testlerin yapıldığı koşullar, savaş koşullarına yakındı. Testler sırasında gündüz ve gece, sabit ve hareket halinde çekimler yapıldı.
Kırmızı bültenle aranan ‘Tabut Ali’ Ukrayna’da yakalanıp Adana’ya getirildi
Buna ek olarak, son zamanlarda, Ukraynalı şirket Motor Sich, Ukraynalı Mi-8 helikopterleri için Türk şirketi Aselsan’dan yeni optik nişan istasyonları alacağını kabul etti. İstasyonların kurulumunun helikopterlerin modernizasyonu sırasında gerçekleşeceği bildirilmektedir. Anlaşma aynı zamanda Mi-8 helikopterlerinin dış pazarlar için Türk ürünleri ile donatılmasını da içeriyor. Yeni optik nişan istasyonlarının kullanılması, helikopterlerin yeteneklerini önemli ölçüde artıracak ve aynı zamanda onlarca kilometre mesafedeki hedefleri tespit etme ve tanıma yeteneklerine katkıda bulunacaktır. Ayrıca yarı aktif lazer güdümlü yüksek hassasiyetli silahların kullanılması da bu sayede mümkün hale gelecek.
Ancak askeri-teknolojik işbirliğinin her iki ülke için de gerekli olduğunu anlamak gerekiyor. Ukrayna da Türkleri ilgilendiren yüksek teknolojilere sahip. Devlete ait Ukrspetsexport şirketinin genel müdürü Vadim Nozdri’ye göre, Ukrayna ve Türkiye arasındaki askeri-teknik alanda işbirliği, bitmiş ürün tedariğinden ortak üretime kadar çeşitli alanları ve projeleri kapsayan bir parite ilişkisi:
“Türkiye Cumhuriyeti ile planladığımız ve halihazırda işbirliği yaptığımız stratejik yönleri belirledik. Bunlar tüm uçak platformlarının motor tedariği. Bu alanda başarılı Ukraynalı işletmelerin büyük çoğunluğu burada yer alıyor. Bayraktar ithal ediyoruz. Akıncı İHA’lar için motor tedarik ediyoruz. Bu tür bir işbirliği ise genişlemeye zemin hazırlıyor.“
Ayrıca, son bilgilere göre, çeşitli modifikasyonlarda (keşif, şok, deniz) Türk İHA Bayraktar Akıncı, Motor Sich (MC500) ve Ivchenko-Progress (AI) Ukrayna tasarım ve üretiminin farklı motorlarıyla donatılacak …
Ukrayna Merkez Bankası politika faizini yüzde 9’a yükseltti
Baykar Makina CEO’su Haluk Bayraktar verdiği bir röportajda “Ukrayna ve Türkiye arasındaki stratejik ilişkilere inanıyoruz ve MC500’ün piyasada yeni bir motor olması ve Akıncı platformunun tüm dünyada tanınması ve neredeyse hiçbir benzerinin olmaması beklentisiyle hareket ediyoruz, bu nedenle Türkiye için iyi bir reklamdır. Bu ikili ilişkiler için önemli bir avantaj. Akıncı’nın Ukrayna için de stratejik bir araç olabileceğini düşünüyorum. Ukrayna semalarında göreceğimize inanıyorum. Aslında buna hazırız. Toplantılarımızda sürekli Akıncı’yı konuşuyoruz. Çünkü bu platform Ukrayna yapımı bir motora sahip.” dedi.
Ancak Türkler sadece insansız uçaklar sebebiyle Ukrayna ile ilgilenmiyor. Bu yaz Ukrayna, Türkiye’deki orman yangınlarını söndürmek için An-32P uçağını gönderdi. Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitriy Kuleba‘ya göre, Ukrayna uçakları yetenekleriyle Türk meslektaşlarını şaşırttı. Ayrıca Türk tarafı, Antonov Devlet Teşebbüsü tarafından üretilen Ukrayna uçaklarına ilgi göstermektedir.
Ukrayna Dışişleri Bakanı “Ukrayna bu ilgiyi onaylıyor ve Antonov uçaklarının ortak üretimi ve uluslararası ihracat olanaklarını geliştirmeye hazır.” dedi.
Dmitriy Kuleba, ayrıntıların Aralık ayında Ankara’da iki ülkenin dışişleri ve savunma bakanlarının katılımıyla yapılacak müzakerelerde görüşülmesinin planlandığını sözlerine ekledi.
Skif tanksavar füze sistemini de vurgulamak gerekiyor. Bu kompleksin Türk kökenli bir bileşeni var: Aselsan termal kamera.
Ukrspetsexport Group Genel Müdürü Vadim Nozdrya, “İlk sözleşmeyi başarıyla tamamladık ve Türk tarafı, Türk Silahlı Kuvvetleri için ciddi bir sipariş olması durumunda bu sistemin daha fazla üretimini kendi topraklarında yerelleştirme konusundaki ilgisini doğruladı.” dedi.
Ukrayna tarım ürünlerinin ana alıcısı Çin olmaya devam ediyor
Ancak hepsinin bu kadar olmadığını anlamak önemlidir. Türkiye, yüksek teknolojilerin ve kendi savunma-sanayi kompleksinin geliştirilmesinde aktif olarak ivme kazanmaya devam ediyor. Örneğin 20 yıl önce Türkiye’de yaklaşık 17 savunma şirketi vardı, şimdi 1,700’den fazla şirket var. Bazıları gelecekte Ukrayna için çok ilginç hale gelebilir. Yani, örneğin, Ukrayna Kara Kuvvetleri, Aselsan şirketinin Türkiye’de hizmet veren Türk hava savunma sistemleriyle zaten ilgileniyordu. Bu arada, “Ukrspetsexport” şirketi ve Türk Aselsan, bu yıl bireysel hava savunma sistemlerinin modernizasyonunu sağlayan bir sözleşme imzaladı.
Ayrıca MIUS insansız savaş uçağı projesi oldukça umut verici görünüyor. İlk Türk yapımı insansız avcı uçağının 2023’te havalanması planlanıyor. Türkiye’nin Ukrayna’nın havacılık sektöründeki potansiyeline olan ilgisi göz önüne alındığında, işbirliğine güvenilebilir. Şu anda Baykar grubunun insansız savaş jeti üzerinde kullanılmak üzere AI-322F ve AI-25TLT baypas turbojet motorların satın alınması ile ilgili olarak Ukrayna devlet teşebbüsü Ivchenko ile anlaşmıştır.
Ayrıca, Ukrayna’nın robotik alanındaki atılımına rağmen, henüz insansız bir savaş gemimiz yok ve Türkiye’de bu tür gelişmeler halihazırda test edilmektedir. Ayrıca Ukrayna Deniz Kuvvetleri Komutanı Tuğamiral Aleksey Neijpapa, bu yıl Mayıs ayında, 2025 yılına kadar ülkemiz Deniz Kuvvetleri’nin su üstü ve su altı insansız sistemlerini alması gerektiğini açıkladı.
ARES Tersanesi ve Meteksan Savunma tarafından ortaklaşa geliştirilen Türk tasarımına ait Türk insansız savaş botu ULAK, atış testlerini başarıyla geçti. Bu su üstü dronu, Türk Roketsan tarafından geliştirilen Cirit ve atış menzili 10 kilometreye kadar UMTAS güdümlü füzelerle donatıldı. Bu nedenle, filonun yeniden silahlandırılması konusundaki işbirliği Ada sınıfı korvetlerle sınırlı kalmayabilir.
Ukrayna üzerindeki hava trafiği kriz öncesi seviyelere yaklaşmaya başladı
Dolayısıyla, şimdiden büyük miktarda iş geride kaldı, ancak Ukrayna ve Türkiye arasındaki işbirliği umutları her yıl genişliyor. Modern dünyada, teknolojiler bir veya iki yıl içinde modası geçmiş oluyor ve değişimleri her iki ülke için de faydalı. Elbette Türk ürünleri Rus-Ukrayna savaşında çok önemli bir rol oynayabilir. Ancak Ukraynalı işletmelerin yanı sıra yerli teknolojilerin gelişimini de unutmamalıyız…
