AB Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’e göre bugün hiç kimse Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşının nasıl sonuçlanacağını bilemez, ancak sonuçları yeni bir dünya düzeninin inşası için belirleyici bir faktör olacaktır.
New York Üniversitesi’nde bir konuşma yapan Borrell “Yeni bir dünya düzeninin inşası bu hafta BM Genel Kurulu’nda değerlendiriliyor ve yaklaşıyor. Üç önemli olayın sonucu olacak. Birincisi Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşının sona ermesi. Sonucun ne olacağını bilmiyorum ama yeni dünyayı tanımlayacak unsurlardan biri olacak” dedi.
Ona göre dünya düzeninin ikinci temeli, ekonomisi 1970’lerde Amerika GSYİH’sının yalnızca yüzde 1’i olan ve elli yılda yüzde 80’e kadar büyüyebilen Çin’in “inanılmaz” yükselişi olacak. Dolayısıyla geleceğin dünyasını da belirleyecek olan, ABD ile Çin arasındaki çatışmadır.
AB yüksek temsilcisinin belirttiği gibi, yeni dünya düzeninin üçüncü itici unsuru, Küresel Güney ülkelerinin kalkınması ve yeni gerçekliği nasıl algılayacaklarıdır.
Borrell “Birlikte küresel GSYİH’nın yüzde 40’ını temsil eden ABD ile Çin arasındaki rekabetin hakim olduğu, dinamik, çok kutuplu bir dünyamız var. Üç aktörün (Çin, Hindistan ve ABD) her birinin 50 trilyon doları temsil edeceği bir dünyaya doğru ilerliyoruz. Avrupa… Kötü durumda olmayacak ama çok daha az üretecek; yaklaşık 30 trilyon. Biz (AB) ikinci halkada yer alacağız, ancak bu ekonomik, kültürel ve dünya meselelerini etkileme açısından çok önemli.” dedi.
Dünyanın yeni çok kutupluluğunun sadece para veya maddi şeylerle ölçülmeyeceğini, tarafların her birinin kendi anlamını koyabileceği görüş, ses ve güven çoğulculuğundan oluşacağını ayrıca vurgulayarak “Bizim için önemli olan evrensel değerlere uymaktır. Ve örneğin Çin, aksini iddia ediyor, çünkü bu tür değerler evrensel değil, belirli bir kültürel göreceliktir. Bu nedenle Ukrayna’daki savaşa bizim gözümüzle bakmıyorlar, bizden farklı görüyorlar. Bu savaşı ahlaki olarak kınıyoruz, ancak Küresel Güney ülkelerinde Genel Kurul’da Rus işgaline karşı oy kullanan pek çok insan bu savaşa karşı aynı ahlaki kınamayı hissetmiyor. Çoğu kişi için bu Avrupalılar arasındaki başka bir savaş. Ona karşı oy kullandılar ancak bu onların en önemli gündem maddesi değildi” dedi.
Ona göre, Küresel Güney’deki bazı ülkeler, AB’nin Ukrayna’daki savaşa olan bu kadar ilgisinin aşırı olduğuna, bunun büyük miktarda kaynak tükettiğine ve dikkati diğer sorunlardan, örneğin iklim değişikliğinden veya kalkınma programlarından savaşla mücadeleden uzaklaştırdığına inanıyor.
Borrell “Bir başka büyük soru da değerlerle ilgili. Biz Avrupalılar, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi hükümlerine göre yaşıyoruz. Ancak Rusya ve Çin’in dünyanın geri kalanına sunmaya çalıştığı modelde bu tür şeyler kesinlikle mevcut değil” dedi.
Küresel güçlerin birbirlerinin etkilerini etkisiz hale getirerek artık dünya düzenini belirlemediklerini kaydetti. Yeni dünya, Soğuk Savaş döneminde olduğu gibi sadece askeri ve ideolojik boyutta değil, ekonomik kalkınma ve teknoloji açısından da birbirleriyle rekabet eden farklı bloklara bölünmüş olabilir. Bu, dünyayı daha da parçalayacak ve devletleri rakip taraflardan birine katılmaya teşvik edecektir.
AB’nin yüksek temsilcisi “Bu Avrupalılar için iyi bir karar olmayacak. Yeni bir küresel çatışmaya, yeni bir “soğuk savaşa” kaymak istemiyoruz. Bu nedenle biz Avrupalılar, bu savaşın bitiminden sonra dünyaya yeni bir model sunmak istiyoruz: açık ekonomi, açık toplum, evrensel değerlerin korunması ve demokrasi. Bu, herhangi bir hükümdarın halkına getirmek isteyebileceği siyasi özgürlük, ekonomik refah ve sosyal eşitliğin en iyi birleşimidir. Şu ana kadar Avrupa, böyle bir birleşimi temsil eden dünyanın en iyisi ve biz bundan gurur duyuyoruz” diye ekledi.
