Yeni yıl ve yeni düzen: Ukrayna değişen dünyadaki yerini alacak mı?

Bu haberi sosyal medya hesabınızda paylaşın!

2020 yılı biterken bize tanıdık gelen bir dünyayı beraberinde getiriyor. Büyük olasılıkla, 2021’de insanlık, en azından yakın gelecekte, yeni yaşam kuralları geliştirmeye zorlanacak. Bu kurallar ne olabilir? Ukrayna yeni dünyaya nasıl entegre olabilir?

ukraynalılar

Bu konuda RBK-Ukrayna’nın baş editörü Sergey Şçerbina tarafından yazılan makaleyi Ukrhaber olarak Türkçeye çevirerek sunuyoruz.

“Artık bildiğimiz dünya yok”. Bu sözler 2020’de Ukrayna’daki en popüler televizyon programlarından birinde de edildi. Aynı sözler, hem dünyaca ünlü uzmanların online olarak düzenlenen konferanslarında hem de dünyanın her yerindeki sıradan insanların mutfaklarında neredeyse tüm yıl boyunca duyuldu.

Bu ifade kesinlikle doğrudur. “Eski düzen”in çöküşü, geçen yılın küresel bir olayı haline geldi.

Kararı bu gece verilebilecek ve yarın sabah uygulanabilecek olan Polonya’ya yapılabilecek sıradan bir iş gezisi tam bir soruna dönüştü. Bir arkadaşın doğum günü için bara gitmek birdenbire bir hükümet kararnamesi ile düzenlendi. Halk sağlığı mücadelesi ile mütevazı ayakkabı mağazasının işi, artık dayanıklılık testine tabi tutulmaktadır.

Ve bu, sıradan vatandaşların karşılaştığı en önemsiz günlük sorunların son derece yüzeysel bir listesidir. 2020 yılının ilkbaharında aniden duyurulan koronavirüs salgını, dünya çapında yüz milyonlarca insanın planlarını ve yaşam tarzlarını altüst etti.

Küreselleşen dünyanın başarılarını hafife alan insanlar, yerel hükümetlerinin genelgelerinin değerinin ne olduğunu hatırlamak zorunda kaldılar. Ama bu en kötü şey değil.

Bilim ve teknolojinin başarılarına sıkı sıkıya inanan insanlar, doğaları gereği, aniden ölümlü olduklarını hatırlamaya zorlandılar. Ancak bu, devlet aygıtı önünde kişinin gündelik çaresizliğinin farkına varmasından çok daha korkunç.

COVID-19 teşhisi konan acımasız ölüm istatistikleri, medeni ülkelerde yaşam tarzının çöküşünü önceden belirledi. Aynı ülkelerdeki bir kişinin yaşam beklentisi uzun ve kendinden emin bir şekilde 80 yılı geride bıraktı. Ancak doğanın buna itirazları olduğu ortaya çıktı.

Hayatına dair tüm borçlarını ödeyen ve pek çok kişi tarafından çok arzulanan bir hayat sahip Avrupalı bir emeklinin Floransa müzelerini görmesi belki hiç mümkün omlayabilir.

Dürüst olalım, Ukrayna’da bile, bu satırların yazarının ebeveynlerinin nesli, nispeten iyi yaşamaya alışkın ilk nesildir. Bu insanlar çoğunlukla iki dünya savaşı, soykırım, açlık ve salgın hastalıkların dehşetini yaşamadılar. Ebeveynlerimizin ebeveynleri için ise bunlar günlük hayatın içindeki gerçek olan dehşetlerdi.

Bu kuşak, bugün en disiplinli seçmen. Şu anda kilitlenme ve diğer kısıtlamalar yaşayan herhangi bir ülkenin hükümetinin kaderi büyük ölçüde onların oylarına bağlıdır.

İnsanlık, uzun süredir unutmuş göründüğü şeyi hatırlamak zorunda kaldı. Örneğin, zorunlu karantinalar ve hastanede yatak eksikliği. Afet ilaç protokolleri. Hastaların hayatta kalma şansı, aciliyet durumuna göre seçilmelerine bağlı. Sonuçta kapalı tabutlarda cenaze töreni.

Bir kez daha, yaşlılar için ciddi bir şekilde korkmam, sevdiklerimin sağlığı, işim, ailemi doyurma yeteneği ve başımın üzerinde bir çatının gücü hakkında endişelenmem gerekti.

İlkbaharda seslenen “salgını yenmek için birkaç hafta evde oturmalıyız” gibi iyimser sloganlar, 2020’nin sonunda 2021’in başında karantinanın yeterliliği ve geçerliliği tartışmasına dönüştü. Üstelik, yıl sonunda ortaya çıkan aşılamadan sonra salgının sona ermesine yönelik umutlara, dünya çapında daha fazla koronavirüs mutasyonları, yeni kilitlenmeler ve kısıtlamalarla ilgili korkular eşlik ediyor.

Neredeyse pandemi olayları Ukraynalıları Çin’den tahliye ederek Ukrayna’da Novi Sanzhary’de karantinaya aldıkları özel bir operasyonla başladı . Protestocuların, vatandaşlarımızın bölgelerine yerleştirilmesine karşı işledikleri barbarlığı hatırlatmaya gerek yok.

Sonra bir bahar kilitlenmesi ve savaş rejimine benzer kısıtlamalar yaşandı. Sonra bir belediye başkanı isyanı ile yazın kilitlenme sona erdi. Ve sonra koronavirüs geldi ve Ukrayna sakinlerinin çoğu bununla en az bir kez karşı karşıya kaldı. Ancak yeniden bahar aylarındaki gibi bir kilitlenme olmadı, bunun yerine çok renkli bölgeler ve hafta sonu karantinaları getirdi. Basitçe söylemek gerekirse, yıl sonuna kadar vidaları rastgele sıkarak koronavirüsle savaşıldı.

Ülkede normal istatistiklerin yokluğu, merkezi ve yerel makamların yetersiz eylemleri, pahalı testler, tıbbi sistemin aptallığı ve esnek olmayan Ukrayna halkı tarafından temel hijyen normlarının çoğu kez doğrudan sabote edilmesiyle ilgili “salgın” olarak telaffuz edilen düzinelerce tezleri hatırlamanın ve tekrar etmenin bir anlamı yok.

Eski düzenin çöküşü, batıl inançlı insanların akla gelebilecek ve akıl almaz talihsizlikleri atfettikleri 2020 yılında gerçekleşti. Önümüzdeki 2021 yılı büyük olasılıkla dünyaya yeni kurallarla yeni bir düzen getirecek. Ukrayna’nın bu kurallara göre nasıl yaşayacağını ve vatandaşlarının bu düzende hak ettiği yeri alıp alamayacağını düşünme zamanı.

Belki de bu konular, Ukrayna’da geleneksel olarak çok sayıda olan, neredeyse siyasi, neredeyse kanun yaptırımı ve yargıya dair skandallardan daha önemlidir.

Uzmanlar, şu anda olduğu şekliyle, genellikle böyle bir pandeminin yaklaşık iki yıl sürdüğünü söylüyor. Bu pandemi ne kadar yaygındır? Kimse bilmiyor.

Aralık ayının sonunda medeni ülkeler, düzenleyici makamlar tarafından test edilen ve onaylanan aşılarla vatandaşlarını toplu aşılamaya başladı. Ukrayna’da aşılamanın ne zaman başlayacağı bilinmemektedir. Ne kadar yaygın olacağı sorusu hala cevapsız. Mevcut verilere ve temel hesaplamalara göre, önümüzdeki yıl yaklaşık 6 milyon Ukraynalı aşı alabilecek.

Ancak yetkililerin resmi raporlarına bakılırsa bu konuda dünya toplumuyla görüşmeler devam ediyor. Gerekli sayıda dozun satın alınması için finansman arayışı devam ediyor. Nitekim bilim adamlarına göre 30-35 milyon Ukraynalıyı aşılamak gerekiyor.

Bu arada, Batı ülkeleri zaten elektronik başvurular şeklinde covid pasaport sistemleri geliştirdiler ve bu sistemler, yaptırdığımız testler ve aşılar hakkında bilgi içerebilir. Dahası, yetkililer açıkça böyle bir pasaportun hem ülke içinde, hem de yurtdışında seyahat etmek ve sıradan bir kuaföre gitmek için bile bir şart olabileceğini söylüyor. Önümüzdeki yıl yürürlüğe girebilecek yeni yaşam kurallarından biri de bu olabilir.

Ukrayna’da böyle bir sistem var mı? Ukrayna bunu ne kadar çabuk yaratabilir? Medeni dünyada Ukrayna sistemine güvenilecek mi? Ukraynalılar dünya topluluğu tarafından tanınan bir aşı alacak mı? “Alınan aşılar” bölümüne dahil edilecek herhangi bir veri olacak mı? Gerekli aşı miktarını hızlı bir şekilde alamazsanız Ukrayna’daki karantinaya ne olacak? Bugün bu soruların cevabı yok.

Küresel gizlilik kavramı değişiyor. Dünya Ekonomik Forumu, Asya’nın gelişmiş ülkelerinde kullanılan virüsün bulaşma zincirlerini belirlemek için insan teması izleme sistemlerine dikkat edilmesi gerektiğini tartışıyor. Bu tür sistemler, farklı kıtalarda etkileyici sayıda sakinin hayatının bir parçası olabilir.

Küresel ekonomi değişiyor, online hizmetler sektörü büyüyor, uzaktan eğitim ve uzaktan çalışma hizmetleri gelişiyor. Teknolojik düzendeki değişim ciddi bir ivme kazandı. Bununla birlikte, bir dizi işyerinin hızla kendisine yön verememesi nedeniyle işsizlik artacak ve kendilerini beslemek için yeni beceriler edinme ihtiyacı olacaktır. Bu, değişen şiddetteki kilitlenmelerden kaynaklanan “savaş kayıplarını” öndemsiz görüyor.

Bu eğilimler Ukrayna’yı nasıl etkileyecek? Bilinmiyor. Sadece daha fazla karantinanın küçük ve orta ölçekli işletmeleri yokedeceği ve dolayısıyla işleri ortadan kaldıracağı açıktır. Çocukların ve öğrencilerin eğitimi ile birlikte, Ukrayna’da uzaktan eğitimin etkinliği, hafifçe söylemek gerekirse, yeni soruları gündeme getiriyor.

Yolsuzluk maddelerinde yetkilileri kovuşturmak, hangi devlet adamlarının göreve gelmesi gerektiğine ve güvenini yitirmiş Anayasa Mahkemesinin dağıtılıp dağıtılmayacağına karar vermek; bunlar elbette önemli kamusal görevlerdir. Ancak bunların çözümü için bile elimizdeki virüsü dair sorunun küresel gündemdeki yerini kaybetmemesi gerekir. Aksi takdirde elektronik beyannamenin bir yolu muhakkak olacaktır, ancak bu sorun kenarda olmaktan keyif almayacaktır.

Önümüzdeki yıl hükümet kararları, kilit sektörlerde – tıp, eğitim, emeklilik, kanun yaptırımı ve mali sistemler – en derin yapısal değişiklikleri sağlamalıdır.

Bir diğer önemli husus, devlet kurumlarına ve sakinlerine olan güvenin yeniden tesis edilmesidir. Geçtiğimiz on yıllarda çözülmemiş olan bu sorun şu anda ölümcül olabilir. Kimse inanmazsa Sağlık Bakanlığı’nın tavsiyeleri ne kadar değerlidir? Hükümetin salgınla başa çıkabileceğine dair bir inanç yoksa Bakanlar Kurulu’nun emirlerinin değeri nedir? Her seferinde farklı şeyler söyleyen yetkililerin sözlerinin kıymeti nedir?

Yeni koşullar altında, iç politikanın konsolidasyonuna öncelikli dikkat etmek gerekmektedir. Yasanın ciddiyetinin bağlayıcı olmayan doğasıyla telafi edildiği Ukrayna için, klasik bir tarih, zamanın zorluklarına doğru bir şekilde yanıt vermeyi mümkün kılmayacaktır. Tek, anlaşılır ve şeffaf bir iç siyasi yapı olmadan, bundan hiçbir şey çıkmayacaktır. Yetkili ve gerekli bilgiye sahip kişileri ve devredilmiş geniş yetkileri içermelidir.

Bir yandan, yukarıda anlatılan durum pek de çekici olmayan bir tablodur. Öte yandan Ukrayna’nın eline geçen şansı havaya çıkarması da mümkün.

Ülke bu şanstan yararlanacak mı, yoksa kendisini zaten kaçırılan görkemli fırsatlarla aynı rafta mı bulacak? Önümüzdeki 2021 yılı bunu gösterecek. Umarım, bir öncekinden sadece sayı olarak farklılık göstermez.

ukrhaber.com

Kadir Çurku

Ekonomist. Türkiye’de Buz hokeyi, Artistik Buz Pateni Tarihi ve fotoğraf ile ilgilenmekte. Sitenin yönetimi yanında sitede editörlük yapmaktadır. 32 yıldır Kiev'de yaşamaktadır. İletişim: kadir@ukrhaber.com