2021’in sonunda Türkiye’de enflasyon 19 yılın en yüksek seviyesine ulaştı ve ulusal para birimi %40’tan fazla değer kaybetti. Ukrayna’da da geçen yıl fiyatlar önemli ölçüde yükseldi. Ukrayna ve Türkiye için temel ekonomik göstergeleri karşılaştırmak gerekirse…
Ukrayna Merkez Bankası, enflasyonist baskıya rağmen geçen yıl boyunca politika faiz oranını yükseltmeye devam ettiyse, Türkiye tam tersine düşük faiz politikası izledi. Ukraynalı 24tv ekonomi kanalı halkın nerede daha yüksek yaşam standardına sahip olduğunu bulmak için iki ülkenin temel ekonomik göstergelerini karşılaştırmaya karar verdi.
2020’de Dünya Bankası’na göre Ukrayna ve Türkiye’nin GSYİH büyüklükleri:
Türkiye – 719.9 milyar dolar (yılda %1.8 artış),
Ukrayna – 155 milyar dolar (yılda %4 düşüş).
Türkiye’nin GSYİH’si, 2001’deki kritik bir durumun ardından %5.75’lik rekor bir düşüş sonrasında, 2002’den bu yana istikrarlı bir şekilde artıyor.
Seçimlerin kazanılmasıyla birlikte dalgalı kur uygulamasına geçilmiş, yabancı sermayenin katılımı üzerindeki kısıtlamalar kaldırılmış ve merkez bankasının bağımsızlığı sağlanmıştır. Böylece Türkiye yabancı yatırımcılar için cazip hale geldi ve 2002-2012’de 123.8 milyar dolarlık doğrudan yatırım çekti. Bu, önceki on yılda olduğundan on kat daha fazla.
Ukrayna’da doğan her çocuk için reşit olduğunda ödenecek bir fon: Ekonomik Pasaport
Ukrayna’ya gelince, Ukrayna’nın 2021’i bağımsızlık tarihindeki en yüksek dolar bazlı GSYİH ile kapattığını hatırlamakta fayda var. Ekonomi Bakanı Yulia Svyridenko yaklaşık 195 milyar dolar beklentisinde olduğundan bahsetti. Ayrıca, bu yıl hükümetin yeni programlar aracılığıyla daha fazla GSYİH büyümesi planladığını da sözlerine ekledi.
Kişi başına GSYİH
Türkiye ve Ukrayna’daki halkın yaşam standartlarını karşılaştırmak için kişi başına düşen GSYİH gibi belirleyici bir faktöre dikkat edilmesi önerilmektedir. Dünya Bankası verilerine göre, 2020’de kişi başına GSYİH Türkiye’de 8,536 dolar ve Ukrayna’da 3,726 dolar oldu.
Asgari Ücret
2021 yılında Türkiye’de asgari ücret vergi sonrası 2,826 TL oldu. Ancak, yılın başında 380 dolar olan asgari ücret yılın sonunda kur sebebiyle 186 dolara düştü. 2022’de asgari ücret vergi öncesi 5,004 Türk lirasına veya net 4,250 Türk lirasına (neredeyse 9.000 Grivnası) keskin bir şekilde yükseltildi. Böylece geçen yıl Aralık ayında asgari ücreti 6,500 grivnaya (vergi öncesi) yükseltilen Ukraynalılar daha az maaş alıyor.
Ancak, daha yüksek bir asgari ücret, Türkiye’de daha yüksek bir yaşam standardı anlamına gelmemektedir. Gerçek şu ki, DİSK’in yaptığı bir araştırmaya göre 2021’de özel sektörde asgari ücretle çalışan işçilerin payı yüzde 69’du. Ülkedeki ekonomistler, ortalama maaşın asgariye yaklaşmasından endişe ediyor. Ve 2022’de ücretlerdeki keskin artışla birlikte bu pay tekrar artışa geçecek.
Emeklilik
Daha önce Türkiye’de vatandaşlar 45 yaşında emekli olabiliyordu. Şimdi ise kadınlar için emeklilik yaşı 58, erkekler için 60 yaşa yükseltildi.
Ukrayna’da kadınlar ve erkekler 60 yaşında emekli oluyor. Ancak Türkiye ve Ukrayna emeklilik yaşını artırmayı planlıyor. Türkiye’de 2048 yılına kadar erkeklerin 65 yaşında, 2048’den sonra kadınların da 65 yaşında emekli olması planlanıyor.
Emekli Maaşları
Türkiye’de emekli maaşı asgari ücrete bağlanırken, Ukrayna’da ise bütçede belirtilen geçim düzeyine bağlıdır.
Türkiye’de 2022’de asgari emekli maaşı %66 artırılarak 2,500 liraya (neredeyse 5,278 UAH) yükseltilmiştir. Bu durum 1.26 milyon emekliyi etkileyecek . Ülkede maksimum emekli maaşı ise 10 bin lira üzerinde.
Ukrayna’da asgari emekli maaşı Aralık 2021’den itibaren 1,934 UAH, ancak yıl sonuna kadar 2,093 UAH’a yükselecek. Bunun nedeni, 2022 bütçesinin bu yıl geçim ücretini artırmaya yönelik iki aşama daha sağlamasıdır. Ancak, Ukrayna’da sadece 35 yıllık sigorta deneyimine sahip emeklilik yaşındaki erkekler ve 30 yıllık sigorta deneyimine sahip kadınlar asgari ücrete güvenebilir.
Türkiye ve Ukrayna Ekonomisi
Türkiye İstatistik Kurumu’na göre Türkiye’de enflasyon oranı Aralık ayında %36.08’e yükseldi. Ukrayna’da bu rakam yılda sadece %10’du, ancak bu NBU’nun %5±1 hedefinden oldukça uzak.
Artan enflasyona geleneksel tepki, politika faiz oranını yükseltmekti, ancak Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tam tersi bir yol izlemeye karar verdi. Faiz indirimi ve dolaşımdaki ulusal para miktarının artırılması için Türk merkez bankasına baskı yaptı. Böylece enflasyon daha da yükseldi.
ukrhaber.com
