Ukrayna’nın savaş sonrası yeniden inşası konusu artık her yerde duyuluyor. Hemen her gün yeni çalışma grupları oluşturuluyor, yuvarlak masa toplantıları yapılıyor, uzman çalışmaları duyuruluyor.
NV Business’de SAGA Development direkötür Viktoriya Sorel tarafından yayınlanan makaleyi Türkçeye çevirerek sunuyoruz:
Rusya’nın Ukrayna topraklarını bir buçuk yıldan fazla süren geniş çaplı işgaline rağmen, savaş tamamen bitmeden ülkenin restorasyonu hakkında konuşmak için henüz çok erken olduğu görüşünün gerçek taraftarları da bulunmakta.
Bugün ülkeyi yeniden inşa etmeye başlamalı mıyız? Bence “dün” başlanmalıydı. İyileşme süreçlerinin başlamış olması da ülkenin bu krizden çok daha hızlı çıkmasını sağlayacak. Şimdi nedenini açıklayacağım.
Ukrayna bugün
Sadece istatistik diliyle konuşursak, Temmuz 2023 başı itibarıyla Ukrayna’nın geniş çaplı işgali nedeniyle altyapısında oluşan doğrudan belgelenen kayıpların toplam tutarının 150.5 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. Konut stoku neredeyse 56 milyar dolara ulaştı ama savaşın yol açtığı gerçek kayıpların iki, hatta üç kat daha fazla olabileceğini de unutmamak gerekiyor.
Bu, Rusya’nın 18 Temmuz’dan itibaren Ukrayna limanlarına yönelik saldırı sayısını önemli ölçüde artırdığı ve bunun sonucunda 100’den fazla liman altyapı tesisinin hasar gördüğü ve kısmen tahrip edildiği gerçeğinden bahsetmiyor.
Ayrıca tüm savaş boyunca düşman, diğer ülkelerle güçlerini birleştirse bile onarılması çok zor olacak yüzlerce kültürel ve mimari anıtı ve sayısız doğal kaynağı yok etti.
Restorasyon konusuna dönecek olursak, öncelikle şunu vurgulamak isterim ki artık kaybedileni restore etmeye değil, yeni, daha gelişmiş ve modern bir Ukrayna inşa etmeye odaklanmamız gerekiyor. Ve sadece düşman tarafından yok edilenler açısından değil, aynı zamanda önceki hükümet ve sorumsuz yetkililer tarafından yok edilenler açısından da.
Ve bugün inşa edilen de bu yeni Ukrayna’dır. Proje dokümantasyonu modern gelişmeler ve teknolojiler kullanılarak geliştirilmekte ve bu projelerin devlet düzeyinde uygulanmasına ilişkin sistem yeniden biçimlendirilmektedir. Daha büyük hacimli uluslararası yatırım, planlardan ve belgelerden inşaatın kendisine kadar her düzeydeki yeniden inşa süreçlerinde şeffaflığın ve hesap verebilirliğin artmasına da yardımcı olur.
Uluslararası işbirliği
Ne yazık ki bugün tüm Ukrayna şirketleri uluslararası yatırımlarla nasıl çalışılacağını bilmiyor. Ukrayna pazarında hala inşaat alanında önemli deneyime sahip olan ancak fonları doğru şekilde kullanamayan ve yatırımcılara doğru raporlama yapamayan birçok şirket var. Bunu dikkate aldığımızda, pek çok Ukraynalı şirketin uluslararası yatırımcılar veya hayır kurumları tarafından finanse edilen projeleri yönetmeye hazır olmadığı görülüyor.
Ancak hazır olsun ya da olmasın yatırımlar beklemeyecektir. Uluslararası bağışçılar halihazırda Ukrayna’ya giriyor ve yeni inşaat ve yıkılan konutların restorasyonuna yönelik projeleri destekliyor.
Deneyimimiz ve inşaatı her düzeyde izlemeye yönelik hazır sistemimiz sayesinde, savaş döneminde danışmanlık şirketlerinden yeni projeler başlatmak için fon toplama yönünde defalarca talepler aldık.
Yani artık Türkiye, İsrail, Fransa, Almanya ve Belçika’nın Uluslararası Yatırım Fonları çok aktif diyebiliriz. Her şey projelerin koşullarına ve odak noktasına bağlıdır; her tür için uzman bir yatırımcı aramak her zaman daha iyidir.
Örneğin, İsrail’den gelen fonlar, kısa vadede mali fayda elde etmek için sonradan gayrimenkul kiralanmasıyla birlikte Yap-Kirala ilkesine yatırım yapma olasılığıyla ilgileniyor.
Aksine, Fransa ve Belçika, işgal altındaki topraklardan geçici olarak yerinden edilen Ukrayna vatandaşlarına yönelik konut kompleksleri de dahil olmak üzere yeni altyapı tesislerinin oluşturulmasını aktif olarak finanse ediyor. Bu bağışçı desteğidir ve maddi kazanç elde etme amacı yoktur. Bu şemaya göre sadece konutlar değil, aynı zamanda kamu binaları da (okullar, anaokulları ve hastaneler) inşa ediliyor.
Her durumda, yabancı bir yatırımcı için öncelikle fon hareketinin şeffaflığının önemli olduğunu unutmamak gerekir. Bu nedenle uluslararası kuruluşlar ekiplerini üretim döngüsüne dahil etmeye çalışırlar: danışmanlık ekibi olarak, hatta bazen kısmen üretim ekibi olarak. Ukraynalı işletme aynı zamanda üretim ekibine hizmet vermekte ve uluslararası standartların Ukrayna mevzuatına uyarlanmasını sağlamaktadır. Böyle bir işbirliği sayesinde, şeffaf ve insan odaklı bir prensibe göre yaratılmış ve Sovyet sonrası alanın yapay havasından yoksun, potansiyel olarak farklı nitelikte yeni yapılar doğuyor.
Ekibimiz şu anda hem yabancı hem de yerli mali bağışçılar için kritik bir faktör olan Ukraynalı şirketlere yönelik inşaat projelerinde gerekli düzeyde şeffaflık ve hesap verebilirliğin sağlanması sorununun üstesinden gelmek için tasarlanmış bir BT platformu geliştiriyor. Bu sistemde Ukrayna’nın her yerinden yüzden fazla ekibin yanı sıra geliştiricileri, inşaatçıları ve yatırımcıları da birleştireceğiz. Böylece uluslararası yatırımların geliştirilmesi konusundaki tecrübemizi, ortak hayalimiz olan Ukrayna’yı inşa etmek ve geliştirmekle ilgilenenlerle paylaşabileceğiz.
Riskler ve bunların üstesinden gelmek
Savaş sırasında geliştiricilerin üstleneceği risklerden bahsedersek, bunlar genel olarak tüm işletmeler için ortaktır. Ancak şu anda karşılaştığımız tüm sorunların uzun vadede bizimle kalacağını unutmamak bizim için önemli. Geliştirici için bunlar şunlardır: lojistik, finansman, işin tamamlanması için son tarihler, kesintilerle doğrudan ilgili ve mevcut personel sayısındaki azalma, kaliteli malzemelerin mevcudiyeti vb .
Ayrıca çeşitli senaryolara hazırlıklı olunması gerektiği ve tasarım aşamasında bileşenlerin birbiriyle değiştirilebilirliğine dikkat edilebilmesi de ön plana çıkıyor. Sadakat ve sürekli değişim ve uzlaşma isteği, hem geliştirici hem de tam ölçekli bir istila döneminde faaliyet gösteren herhangi bir işletme için ana kural haline gelir.
Devlet, Ukrayna işletmelerinin piyasa risklerinin üstesinden gelmesine kısmen yardımcı olabilir. Hükümet programları, sosyal açıdan önemli bireysel projeler için tasarlanmış sadık kredi veya hibe programları gibi belirli destekleri sağlayabilir. Ne yazık ki ülke için stratejik öneme sahip pek çok gayrimenkul ve altyapı varlığı henüz tamamlanmamış durumda.
Planlar ve beklentiler
Kendi tecrübelerime ve mevcut pazar trendlerine dayanarak, önümüzdeki 5 yıl boyunca da öyle kalacak olan inşaat açısından en umut verici alanlardan birkaçını vurgulamak istiyorum.
Sermaye, inşaat sektöründe yatırım için koşulsuz bir mıknatıs haline gelecektir. Kiev, en gelişmiş altyapının, iş ve siyasi faaliyetlerin yoğunlaşmasının merkezidir. Zaten 2023’ün ikinci yarısında, bir dizi kamusal alan kategorisinin yanı sıra modern alıcının ihtiyaçlarını karşılayacak halihazırda inşa edilmiş konutlarda bir eksiklik olduğunu gördük.
Tahminlerime göre, önümüzdeki yıllarda hem şehrin içinde hem de dış mahallelerinde inşa edilecek yeni mikro bölgeler sebebiyle Kiev’in altyapısında bir genişleme yaşanacak. Bölgenin özgür ve gelişmemiş bölgelerinde, başlangıçta başkentin ulaşım ağının genel planına da entegre edilecek, tamamen gelişmiş altyapıya sahip yeni şehir bölgeleri oluşturulacak.
