Bugün Ukraynalı şair, sanatçı, düşünür Taras Şevçenko’nun doğum günü. Peki Taras Şevçenko kimdir, Ukraynalılar için neden bu kadar önemlidir?
Taras Şevçenko, 9 Mart 1814’de toprak sahibi Engelhardt’a ait bir kölenin oğlu olarak dünyaya geldi. Doğduğu köy bugünkü Çerkasi’ye bağlı Morintsiy köyü. Çok küçük yaşlarda yetim kalan Şevçenko köydeki diğer okuma bilenlerden okumayı öğrendi ve resim yapmaya başladı. Engelhardt’ın kölesi olarak Vilnius ve St. Petersburg’da bulundu. Resim yeteneğini farkeden Engelhardt, onu St. Petersburg’da ressam V. Şiriaev’in yanına 4 yıl boyunca çırak olarak gönderdi. Orada Ukraynalı sanatçı İvan Soşenko ile tanıştı. Onun sayesinde Yevhen Grebinka ve Vasil Grihoroviç ve Rus ressam Aleksey Venetsianov gibi birçok kişi ile tanıştı. Bu insanlar sayesinde ünlü Rus ressam ve profesör Karl Briullov rehberliğinde çalıştı. Karl Briullov 5 Mayıs 1838’de Şeviçenko’nun özgürlüğünü satın aldı ve onu kölelikten kurtardı.
Henüz bir köle iken yazmaya başladığı şiirler ilk olarak 1840 yılında Kobzar adı altında yayınlandı. Kobzar sadece Ukrayna edebiyatı tarihinde değil, aynı zamanda Ukrayna halkının özbilincinde de büyük önem taşıyan bir olaydır.
Ukraynalılar için “Kobzar” İncil ile aynı saygıyı görmektedir.
Ukraynalı şair İvan Franko Taras Şevçenko ile ilgili şunu der “Kobzar, onun anlaşılır taze, temiz, su gibi akıcı anlatımını ortaya çıkarmıştır. Onun sanatsal anlatımındaki berraklık, derinlik ve zariflik daha önce Ukrayna yazarlarında görülmemiştir.”
St.Peterburg’da yaşarken 1843, 1845 ve 1846 da olmak üzere 3 kere Ukrayna’ya gelir. Yeni özgürlüğüne kavuşan kardeşlerini ve akrabalarını ziyaret eder. Hrebinka, Panteleymon Kuliş ve Mikailo Maksumaviç gibi Ukraynalı yazar ve entelektüellerle buluşur ve orada görkemli Repnin ailesi ile özellikle de Varvara Repnina ile arkadaş olur. Kendi vatandaşlarının yaşadığı zor şartlar onun üzerinde derin bir iz bırakır.
1844 yılı Çarın baskısı ve Ukrayna’nın yıkımı yüzünden acı içinde geçer. Şevçenko Ukrayna’nın bu tarihsel ve kültürel yıkımını resimler ve bunları Ukrayna resimleri adını verdiği bir albüm içinde toplamaya karar verir.
22 Mart 1845’te Sanat Akademisi Konseyi, Şevçenko’ya sanatçı unvanı vermeye karar verir. Tekrar Ukrayna’ya gider ve tarihçi Nikola Kostomarov ve Rusya Çarlığı’nda politik reformları savunmak oluşturulan gizli bir topluluğun üyeleri ile buluşur.
Bu faaliyetlerinden dolayı, topluluğun üyesi olmamasına raümen Şevçenko da çarlığı eleştiren şiiri sebebiyle 5 Nisan 1847’de tutuklanır. Önce St.Peterburg’a hapishaneye gönderilir. Oradan da Rusya’nın uzak bir köşesi olan Orenburg’a tek başına sürgüne gönderilir.
Sürgünde sürekli baskı altında tutulur ve yazması ve resim yapması yasaklanır.1857’de çıkan af ile sürgünden dönse de St. Petersburg’a girmesine izin yoktur. Nijniy Novgorod’a gönderilir. Mayıs 1859’da Ukrayna’ya gitmek için izin alır. Pekariv Köyü’ne yakın bir yerden arsa alıp oraya yerleşmeye niyetlenir. Haziran ayında bazı sözleri yüzünden tekrar tutuklanır ancak tekrar salınır ama St. Petersburg’a geri gönderilir.
Şevçenko son yıllarını şiir yazarak, resim yaparak, gravür sanatı ile uğraşarak ve eski çalışmalarını düzenleyerek geçirmiştir. Hastalnır ve 10 Mart 1861’de St. Petersburg’da vefat eder. Önce St. Petersburg’da Smolensk Mezarlığı’nda defnedilir. Ama Şevçenko’nun Vasiyetim (Zapovit ) şiirindeki isteği üzere cesedi arkadaşları tarafından trenle Moskova’ya oradan da at vagonunda anavatanına getirilir ve 8 Mayıs’da Dinyeper kıyısındaki Kaniv yakınlarında Çerneçka Horo’da (Keşişler Tepesi) tekrar defnedilir. Mezarının üzerine atılan topraklar bir tepeceği andırır. Mezarı şu an Kaniv Müzesi’nin sınırları içindedir.
Taras Şevçenko Ukrayna’nın dünya edebiyatında da yer alabilen en önemli şairidir. Eserleri Modern Ukrayna Edebiyatı’na temel olmuştur. Şiirleri, Ukrayna’nın ulusal bilincinin gelişmesinde büyük katkı yapmıştır.
Şevçenko’nun heykellerine Ukrayna’nın her bölgesinde rastlamak mümkündür. Özellikle Kaniy’de ve Kiev’de daha yoğun biçimde hissedilir. Ayrıca Kiev Ulusal Üniveristesi’nin adı 1939 yılında Şevçenko Üniversitesi olarak değiştirilmiştir.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenskiy ve eşi, bugün Taras Şevçenko’nun doğumgünü münasebetiyle Kiev’de kendi adıyla anılan parkta yer alan anıtı ziyaret ederek çiçek bıraktı.
Zelenskiy “Taras Şevçenko’nun yaratıcılığı ve yaşam pozisyonu, Ukraynalıları her zaman özgürlük ve adalet değerleri mücadelesi etrafında birleştirmiştir. “Zapoviti” üzerinde yüzyıllar geçti ve bugün de geçerliliğini korumaya devam ediyor.” dedi.
ukrhaber.com
