Listenin başında Hollanda gelirken Danimarka ise çok az bir farkla ardından geldi. 32. sırada yer alan Japonlara emeklilik yaşını yükseltmeleri önerildi. Türkiye ise bazı arzu edilen özelliklere sahip, ancak aynı zamanda ele alınması gereken büyük zayıflıkları ve eksiklikleri olan bir sisteme dahil ülkeler grubunda yer alırken, Ukrayna değerlendirmeye alınmadı.
Mercer CFA Enstitüsü Küresel Emeklilik Endeksi‘nde bu yıl Hollanda ve Danimarka, dünyanın en iyi emeklilik sistemine sahip ülkeler olarak ilk iki sırada yer aldı. 2020’de, dünya koronavirüs kriziyle mücadele ederken, incelenen ülkelerin yarısından fazlasının (39’dan 20’si) tahminleri düştü.
Küresel durgunluk çoğu ülkede emeklilik katkılarının azalmasına, yatırım getirilerinin azalmasına ve kamu borcunun artmasına neden oldu.
Raporun yazarı David Knox “Bu kaçınılmaz olarak gelecekteki emekli maaşlarını etkileyecek, bu da bazı insanların daha uzun süre çalışması gerektiği, bazılarının ise emekli olduktan sonra daha düşük bir yaşam standardına razı olacağı anlamına geliyor. ” dedi. Böyle bir durumda “gerçekten kendimize daha fazla güvenmemiz gerekeceğini” de sözlerine ekledi.
Knox, örneğin Avusturya ve İtalya’daki emeklilik sistemlerinin önemli özel fonlar biriktirmemiş olması sebebiyle, muhtemel olarak artan bir baskı altında kalacağını söyledi. Her ikisi de sırasıyla 28. ve 29. sıralarda yer aldı. Raporda Ukrayna dikkate bile alınmadı.
Türkiye emeklilik sistemi üzerine raporda neler yazıldı?
Türkiye incelenen 39 ülke içerisinde 42.7 endeks puanıyla 37. sırada yer aldı. Türkiye, bazı arzu edilen özelliklere sahip, ancak aynı zamanda ele alınması gereken büyük zayıflıkları ve/veya eksiklikleri olan bir sisteme dahil D grubu ülkeler grubunda kendine yer buldu. D grubundaki diğer ülkeler ise Japonya, Çin, Hindistan, Arjantin, Meksika, Filipinler ve Tayland.
Türkiye alt endekslerde ise ‘yeterlilik‘ konusunda 44.2 ile D, ‘sürdürülebilirlik‘ konusunda en düşük puanla 24.9 ile E, ‘bütünlük‘ konusunda ise 65.3 ile daha iyi bir puanla B grubunda yer aldı.
Türkiye’nin emeklilik geliri sistemi, gelire dayalı bir kamu emekliliği ve kazançla ilgili bir kamu programından oluşmaktadır. İnsanların emeklilikte gelirlerini desteklemek için katılabilecekleri gönüllü özel emeklilik sistemleri vardır, ancak kapsam şu anda düşüktür.
Türkiye’nin sistemi için genel endeks değeri şu şekilde artırılabilir:
* En yoksul yaşlılara sağlanan asgari kamu emekli maaşının artırılması;
* Mesleki emeklilik programlarında çalışanların kapsamının artırılması, böylece katkı ve varlık seviyesinin artırılması;
* Emeklilik ödeneğinin bir kısmının gelir akışı olarak alınması şartının getirilmesi;
* Emeklilikten önce özel emeklilik fonlarına erişimi sınırlayarak emeklilik öncesi kaçakların azaltılması;
Türkiye endeks değeri, yeterlilik ve bütünlük alt endekslerindeki birkaç küçük artış sebebiyle 2019’da 42.2’den 2020’de 42.7’ye yükseldi.
50’den fazla ölçüme dayanan derecelendirmeler, sistemin emekliler için daha iyi mali performansa yol açıp açmadığını, sürdürülebilir olup olmadığını ve kamu güvenine sahip olup olmadığını değerlendiriyor.
Emeklilik sistemi en iyi olan ülkeler
- Hollanda – 82.6 puan;
- Danimarka – 81.4;
- İsrail – 74,7;
- Avustralya – 74,2;
- Finlandiya – 72.9;
- İsveç – 71,2;
- Singapur – 71,2;
- Norveç – 71,2;
- Kanada – 69,3;
- Yeni Zelanda – 68.3
Japonya 32. sırada yer aldı. Temel tavsiye, ülkedeki yaşam beklentisi artmaya devam ederken emeklilik yaşını yükseltmekti. Rapor, Tayland ve Arjantin’in son iki sırada yer aldığını ve özel emeklilik yönetimini iyileştirerek en yoksullara verilen desteği güçlendirmesi gerektiğini söylüyor.
Aynı zamanda, bu ayın başlarında, Ukrayna Başbakanı Denis Şmigal, Lviv Politeknik Üniversitesi’nde verdiği bir konferansta, 15 yıl içinde ülkenin mevcut demografik durum nedeniyle emeklilik ödemelerinde büyük bir sorunla karşılaşacağını söyledi.
