Kiev’deki Azerbaycan Büyükelçiliği ve Ukrayna Parlamentosu İnsan Haklari Komisyonu, Avrasya Uluslararası Kalkınma Derneği ve Ukrayna Ombudsmanı’nın katkılarıyla tarafından düzenlenen “Silahlı Çatışmada Sivillerin Korunması” konulu panel 25 Şubat’ta Kiev’deki President Hotel’de gerçekleşti.
Açılış seramonisi sonrasında Ukrayna İnsan Hakları Komisyonu Başkanı Ludmila Denisova, Azerbaycan’ın Ukrayna Büyükelçisi Azer Hudiyev, Ukrayna ve Azerbaycan Parlamentolararası İlişkiler Başkanı Valeriy Kolyuk, Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı’ndan Büyükelçi Elşad İskenderov sözaldı.
Türkiye’nin Kiev Büyükelçisi Yağmur Ahmet Güldere ve Kırım Tatar Meclisi Başkanı Rıfat Çubarov’ın yanısıra Ukrayna milletvekilleri de programa katıldı.
Azerbaycan’ın en önemli sivil toplum ve yardım kuruluşlarından Haydar Aliyev Vakfı’nın desteği ile hazırlanan Hocalı Soykırımı anlatan “Hocalı İçin Adalet” isimli belgesel gösterildi.
“Savaşta Siviller: Barışın inşasında mevcut zorluklar ve perspektifler” konulu panelde ise BM’nin Ukrayna’daki İnsan Hakları İzleme Misyonu’nun başkan yardımcısı Benjamin Moro, Avrasya Uluslararası Gelişim Birliği Başkanı Elçin Asgarov, Ukrayna Milletvekili ve Gazilerin Haklarının Korunması ve Sosyal Politikalar Komitesi üyesi Natalia Korolevska, Çocuk ve Aile Hakları Temsilcisi Oksana Filipişina konuştu.
Hocalı Soykırımı Nedir?
1992 yılında 25 Şubat’ı 26 Şubat’a bağlayan gecede Sovyetlerden kalma 336. mekanize alayının desteğindeki Ermenistan kuvvetleri Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ bölgesindeki Hocalı şehrinde yaşayan Azərbaycan Türklerine karşı toplu katliam yapmıştır.
Hocalı Katliamı Nasıl Yapıldı?
Ermeni güçleri 25 Şubat 1992 tarihinin gecesinde bölgede bulunan 366. alayın desteği ile öncelikle Hocalı kasabasının giriş ve çıkışını kapattı. Azerbaycanın resmî kaynaklarına göre, 83 çocuk, 106 kadın ve 70’den fazla yaşlı dahil olmak üzere toplam 613 Hocalı sakini öldürülmüş, toplam 487 kişi ağır yaralanmıştır. 1275 kişi ise rehin alınırken 150 kişi ise kaybolmuştur. Cesetler üzerinde yapılan incelemelerde cesetlerin birçoğunun yakıldığı, gözlerinin oyulduğu, başlarının kesildiği görülmüştür. Soykırıma hamile kadınlar ve çocukların da maruz kaldığı tespit edilmiştir
Hocalı vahşetinin tanığı Ermeni gazeteci Daud Kheriyan’ın yazdığı kitaptan kan donduran satırlar şöyledir:
“Ölülerin yakılmasıyla görevli Ermeni grup, Hocalı’nın 1 kilometre batısında bir yere 2 Mart günü 100 Azerbaycanlı’nın cesedini getirip yığdı. Son kamyonda 10 yaşında bir kız çocuğu gördüm. Başından ve elinden yaralıydı. yüzü morarmıştı. Soğuğa, açlığa ve yaralarına rağmen hala yaşıyordu. Çok az nefes alabiliyordu. Gözlerini ölüm korkusu sarmıştı. O sırada Tigranyan isimli bir asker onu tuttuğu gibi öteki cesetlerin üstüne fırlattı. Sonra tüm cesetleri yaktılar. Bana sanki yanmakta olan ölü bedenler arasından bir çığlık işittim gibi geldi. yapabileceğim bir şey yoktu. Ben Şuşa’ya döndüm. Onlar Haç’ın hatırı için savaşa devam ettiler.“
‘For The Sake of Cross’ – Haçın Hatırı İçin, Sayfa: 62-63
Ermenistan da bir dönem Devlet Başkanlığı da yapmış Serj Sarkisyan, Hocalı Katliamı’nın sorumlusu birliklerin başındaki iki liderden biriydi. Bazı kaynaklara göre ise katliam emirlerini veren kişi. Nitekim Sarkisyan, İngiliz araştırmacı Thomas de Wall’un yaptığı bir röportajda o günlerden şu şekilde bahsediyor: “Azerbaycanlılar Ermenilerin sivil halka karşı katliam yapmayacağını düşünmekteydiler. Biz bunu Azerbaycanlılara şaka yapmadığımızı göstermek amacıyla ibret olsun diye yaptık.“
Hocalı’da yaşananlar, 1949 Cenevre Sözleşmeleri’nin, Birleşmiş Milletler’in (BM) Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi, Sivil ve Siyasi Haklar Sözleşmesi, İşkenceye ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Onur Kırıcı Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşmesi, Çocuk Hakları Sözleşmesi gibi çok sayıda sözleşmenin ciddi ihlali anlamına gelmektedir.
İnsan Hakları İzleme Örgütü, Hocalı Katliamı’nı Dağlık Karabağ’ın işgalinden bu yana gerçekleşen en kapsamlı sivil katliamı olarak nitelendirmiştir.
Hocali katliami ile alakalı dünya basınında çıkan bazı haberler:
Sunday Times Gazetesi (Londra), 1 Mart 1992 “Ermeniler Ağdam’a doğru giden orduyu kurşun yağmuruna tutmuştur. Azeriler 1200 kadar ceset saymış. Lübnanlı kameraman, ülkesinin zengin Ermeni Taşnak lobisinin Karabağ’a silah ve asker gönderdiğini onaylamıştır.“
“Times Gazetesi (Londra), 4 Mart 1992 “Video kamera kulakları kesilmiş çocukları gösterdi. Bir kadının yüzünün yarısı kesilmişti. Erkeklerin kafa derisi soyulmuştu.”
“İzvestiya” Gazetesi (Moskova), 4 Mart 1992 “Ağdam’da bulunan yabancı gazeteciler Hocalıda öldürülmüş kadın ve çocuklar arasında kafa derisi soyulmuş , tırnakları çıkarılmış 3 kişi görmüşlerdir.”.
“Le Monde” Gazetesi (Paris), 14 Mart 1992 “Binbaşı Leonid Kravets: Ben şahsen tepede yüz civarında ceset gördüm. Bir erkek çocuğun kafası yoktu. Her tarafta acımasızca öldürülmüş kadın, çocuk ve ihtiyar vardı.”
Haber kaynağı: Settarova Momine Hatun
