Son yıllardaki en derin ekonomik krizin ardından, dünyada aşılamanın başlaması, dünyanın ve özellikle Ukrayna ekonomisinin kademeli olarak toparlanması için umut veriyor. Uzmanlar, hem dünya hem Ukrayna için 2020’yi değerlendirirken aynı zamanda 2021’e dair beklentilerini de açıkladı.
RBK-Ukraine’de yayınlanan bir analizi Türkçeye çevirerek sunuyoruz.
Koronavirüs salgını ve birçok ülkedeki kilitlenme, II.Dünya Savaşı’ndan bu yana en derin krize yol açtı. 2020 sonunda dünya ekonomisinin düşüşünün derinliğine dair tahminler ülkelerin virüsün yayılmasını kontrol altına almaya çalıştığı karantina önlemleriyle birlikte birçok kez değişti. .
Uluslararası Para Fonu, Nisan ayında küresel GSYİH’de % 3’lük bir düşüş öngördü ve Haziran ayında, dünyanın dört bir yanındaki şiddetli karantina zemininde, IMF tahminini eksi % 4.9’a düşürdü. Ekim ayında fon, iyimserlik için daha fazla neden görerek bu rakamı yeniden revize etti eksi % 4.4’lük bir düşüşe çevirdi.
Diğer yetkili kurumların tahminleri de değişti. Eylül ayında, dünyanın 37 gelişmiş ülkesini birleştiren Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD), bu yıl küresel GSYİH’nın % 4.5 oranında düşeceğini öngördü. Aralık OECD raporu da daha iyimser rakamlar gösterirken, düşüş yaklaşık % 4.2 olacak.
Ekonomistler, bu aşamadaki ekonomik iyileşmenin en çok tamamen tıbbi faktörlere, yani evrensel aşılamaya bağlı olduğunu kabul ediyorlar. ICU grubunun (Ukrayna yatırım sermayesi şirketi) kurumsal analiz departmanı başkanı Alexander Martynenko, COVID-19’a karşı bir dizi aşının başarılı bir şekilde test edilmesinin, 2021-22’de küresel GSYİH büyümesi beklentilerini 0.5-1 puan artırdığını söylüyor.
Analist, “Aşılama ivme kazanır kazanmaz, küresel ekonomi 2020’nin üçüncü çeyreğinde olduğu gibi çok hızlı büyüyebilir” dedi.
Martynenko, bu virüsle savaşma planlarının, sınırlı aşı üretim kapasitesi, dağıtımı ve nüfusun aşılama istekliliği nedeniyle risk altında olduğunu belirtti.
Ve genel olarak dünyanın iki yolu var. Önde gelen ekonomilere sahip ülkeler önümüzdeki yıl COVID-19’dan toplu bir başarı elde etmeye yaklaşabilirse, bu pandeminin sekteye uğradığı ekonomik bağları hızla eski haline getirecektir. Tersi bir durumda ise, yeni koronavirüs salgınları veya aşılama sorunları, ekonomik büyüme umutlarını hızla gömebilir.
Lokomotif Ülke: Çin
OECD, 2021’in sonunda dünya ekonomisinin bir bütün olarak kriz öncesi seviyelere dönebileceğini tahmin ediyor. Ancak iyileşme çok dengesiz olacak.
Örgüt bir raporunda, “Etkili test, hastalık izleme ve izolasyon sistemlerine sahip ülkeler ve bölgeler oldukça iyi performans gösterecek, ancak büyüme küresel talepteki genel zayıflıkla sınırlanacak.” dedi.
2021’de küresel talep ve tüketimde önemli bir artış beklenmemelidir. Aralık ayında Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), önümüzdeki yıl petrol talebindeki büyüme tahminini günlük 170 bin varil düşürerek günde 5.7 milyon varile düşürdü. Bu, havacılık sektörünün yakıt talebindeki düşüşten kaynaklanıyor.
Benzin ve dizel talebinin kriz öncesi seviyelerin % 97-99’u civarında olması bekleniyor. IEA, elektrik talebinde bu yıl % 2’lik bir düşüşün ardından 2021’de % 3 oranında artacağını tahmin ediyor.
Bu arada, çeşitli tahminlere göre, yeni yılda petrol ve gazın hammadde fiyatlarında artış bekleniyor ki bu enerji kaynaklarını ithal eden Ukrayna’nın elinde olan bir durum değil.
Önümüzdeki yılki krizin sonuçları, işletmelerin ve tüketicilerin davranışlarını mikroekonomik düzeyde etkileyecek. Bir İngiliz düşünce kuruluşu olan Oxford Economics’te ekonomist olan Ben May, The New York Times’a “Eğer iş dünyasındaysanız, yeniden işe alma ve bir süre fazla mesaiye devam etme konusunda biraz daha temkinli olabilirsiniz” dedi . Analist, hanehalklarının da daha temkinli davranacağını ve bunun da genel olarak ekonomik sorunların devam edeceği gerçeğine yol açacağını söyledi.
Ekonominin krizden çıkacağı birkaç senaryo var. En iyimser olan, V şeklindeki olanı: Bu yıl keskin bir düşüşün ardından, bir sonraki de aynı derecede keskin bir yükselişe başlayacak. Bu seçenek, özellikle Amerikan finans şirketi Morgan Stanley’in analistleri tarafından önerilmektedir. Tahminlerine göre, gelecek yıl ekonomi % 6.4 oranında büyüyecek.
Daha muhafazakar bir senaryo, ekonominin daha yavaş toparlanacağı U-biçimli senaryodur. Ekim ayında Barclays bankasındaki analistler, ekonominin daha da gelişmesi için W şeklinde bir tahmin yaptılar; buna göre, belirli bir toparlanmanın ardından, yeni kilitlenmeler ve karantina kısıtlamaları nedeniyle işlerin tekrar düşeceği ve ardından büyümenin tekrar toparlanacağı belirtildi.
Son olarak, TS Lombard’daki analistler K şeklindeki senaryodan bahsetti. Online hizmet sektörleri ve Amazon ve Netflix gibi şirketler tırmanmaya devam edecek. Diğer bazı alanlar, özellikle otel ve restoran, krizde olmaya devam edecek ve seyahat ve turizm sektörleri ise küresel ölçekte bir toparlanmaya kadar dayanamayabilir.
Daha önce, keskin bir düşüşün ardından ekonominin uzun süre iyileşme belirtileri göstermeyeceğine göre, L şeklindeki senaryo da geniş çapta tartışılmıştı. Ancak aşılama sayesinde bu senaryo önlenebilir.
Hangi senaryo gerçekleşirse gerçekleşsin, analistler Çin’in önümüzdeki yıllarda küresel ekonomik toparlanmanın lokomotifi olacağı konusunda hemfikir. Aslında, OECD tahminlerine göre, 2020’de ekonomik düşüşü önlemekle kalmayıp, kâr elde etmeyi bile başaran tek büyük ülke Çin. 2020’de GSYİH’sı yaklaşık % 1.8 büyüyor.
2021’de ise Çin ekonomisi % 8’e kadar büyüyebilir.
Karşılaştırma için, OECD’ye göre ABD bu yıl GSYİH’nın % 3.7’sini kaybedecek ve gelecek yıl % 4 büyüyecek. Avro bölgesi ülkelerinin GSYİH’si % 7.5 azalacak ve 2021’de % 3.6 büyüyecek.
Ukrayna’yı Neler Bekliyor: Grivna Döviz Kuru ve IMF
Pandeminin başlangıcında bile, hem Ukrayna’daki hem de yurtdışındaki birçok analist, Ukrayna ekonomisinin komşuları arasında en yüksek şekilde düşeceğini ve diğer ülkelere göre daha uzun süreli bir toparlanma olacağını öngördü. Ancak aslında Ukrayna ekonomisi hammadde ihracatına (tarım ticareti ve metalurji) bağlı olmasının yanı sıra Ukraynalı şirketler için dünya pazarlarında uygun fiyatlar nedeniyle krizi daha kolay geçmektedir. Bu yıl, çeşitli tahminlere göre düşüş % 5 civarında olacak.
Ukrayna için 2021 ekonomik değerlendirmeleri de önemli ölçüde farklılık gösteriyor. Bakanlar Kurulu, Başbakan Denis Şmigal’in geçen hafta söylediği gibi GSYİH büyümesinin en az % 5 olmasını bekliyor. Devlet bütçesi ise % 4.6’lık ekonomik toparlanma esas alınarak hesaplandı. IMF, Ekim ayında Ukrayna’nın GSYİH’sında bu yılın sonunda % 7.2’lik bir düşüş öngörürken, 2021 için yaklaşık % 3’lük bir büyüme öngörüyordu.
Yatırım şirketi Eavex Capital ise, 2021 için ise % 3.7’lik bir büyüme bekliyor. Bu, hükümetin tahminlerinden ve diğer Ukrayna finans kuruluşlarının beklentilerinden daha düşük. IC’nin analitik bölüm başkanı Dmitry Churin’in açıkladığı gibi, şu anda COVID-19 ile ilişkili birçok risk var ve bu da ülkedeki iş kurtarma hızını olumsuz yönde etkileyecek.
ICU ekonomik iyileşme konusunda daha iyimser. Tahminlerine göre 2021’de GSYİH büyümesi % 5.6 olacak. Yatırım şirketindeki analistler, diğer şeylerin yanı sıra tahıl, yağlı tohum ve şeker pancarındaki düşük hasata rağmen tarımdan ek bir etki bekliyorlar.
Eavex Capital’den Dmitry Churin, tarım sektöründe en önemli şeyin iklim faktörü olduğunu söylüyor. Analist, önümüzdeki yıl yazın yeterli yağmur yağması halinde, bunun Ukrayna’nın rekor seviyelerde tahıl hasadına dönmesine olanak sağlayabileceğini kabul ediyor. Dış pazarlarda buğday ve mısır talebinin her zaman olacağı aşikâr. Gıda ihracatı için fiyat hedefleri hala iyi.
ICU uzmanları, Ukrayna’nın ithal ettiği enerji kaynaklarının maliyetindeki artışa rağmen, küresel ticaret hadlerinin olumlu olacağını söylüyor. Alexander Martynenko, çelik ve demir cevheri fiyatlarının karışık beklentilere sahip olmadığını söylüyor.
Analistin de belirttiği gibi, Çin’deki büyük spekülatif ve endüstriyel talep nedeniyle demir cevherinin maliyeti hızla yükseldi. Ancak ICU uzmanı, 2021’in sonunda Çin’deki talebin yavaşlayacağı ve cevher arzının özellikle Brezilyalı tedarikçilerden gelen artışla birlikte fiyatların düşeceğini düşünmektedir.
Çelik fiyatlarına gelince, tahminlerine göre, Karadeniz bölgesinde 2021’de değerinin geri kazanılması, AB ve Türkiye’deki istikrarsız talep ve düşük demir cevheri fiyatları nedeniyle % 4 ile sınırlandırılmalıdır.
Ukrayna ekonomisindeki toparlanma hızı büyük ölçüde ülkenin IMF ile devam eden işbirliğine bağlıdır. Pek çok analist, Ukrayna’nın gelecek yılın ilk çeyreğinde IMF’den kredi alacağını kabul ediyor. Bu, diğer yatırımcıların Ukrayna hükümet borcuna yatırım yapmaları için: yerel devlet tahvilleri ve Eurobond’lar satın almaları için bir sinyal olacaktır.
Dmitry Churin, 2021 yılında hükümet için kritik bir görevin, dış kamu borcu ödemelerini yaklaşık 5.2 milyar dolar tutarında yeniden finanse etme görevi olacağını söylüyor. “Eurobond’ların çeşitli ihraçlarını gerçekleştirme fırsatı olması ve mevcut program kapsamında IMF’den fon gelmesi bekleniyor.” dedi.
ICU, sermaye akışının sadece cari açığı finanse etmekle kalmayacağına, aynı zamanda 2021 sonunda 31 milyar dolara kadar rezerv biriktireceğine inanıyor. Yatırım şirketinin analistleri, “Bu koşullar altında, grivna döviz kuru 2021 ortalarında 27-27.5 UAH / USD seviyesine yükselecek ve yılı 27.5-28 olarak tamamlayacak.” tahmininde bulundu.
Ve Ukrayna için tahminlerin çoğu iyimser olarak değerlendirilse de, herhangi bir yeni virüs salgını ve ardından karantina sıkılaşması her şeyi önemli ölçüde değiştirebilir. Dahası, bu yıl yetkililer, bir gerçekle defalarca karşı karşıya geldiler ve görünüşte mantıksız ve gereksiz önlemler alarak ülkedeki ticari faaliyetlere telafi edilemez bir darbe indirdiler.
Buna ek olarak, tamamen tıbbi bir faktöre ek olarak, pek çok şey, hükümetin, ülkenin karşılayamayacağı emekli maaşlarında ve diğer bütçe harcamalarında olağanüstü bir artışa benzer şekilde, popüler fikirlere boyun eğmemesine, kendi imkanları dahilinde yaşamaya hazır olmasına da bağlı olacaktır.
ukrhaber.com
